فیبروز ریه چیست؟! بیماری فیبروز ریه یا Pulmonary fibrosis یکی از بیماری‌های ریه است که زمانی به وجود می‌آید که بافت ریه آسیب دیده و اسکار ایجاد شده باشد. این بافت سفت شده و سخت، عملکرد درست ریه‌های شما را با مشکل روبرو می‌کند. با وخیم‌تر شدن فیبروز ریه، به تدریج بیشتر دچار تنگی نفس می‌شویم. این روزها با گسترش ویروس کرونا و تخریب ریوی ناشی از آن، آشنایی با بیماری فیبروز ریه و درمان فیبروز ریه بسیار اهمیت دارد. تا پایان این مطلب از دکتر مهناز شکروی با ما همراه باشید تا به بررسی یکی از مشکلات ریوی بپردازیم.
فیبروز ریه چیست؟
فیبروز ریه (Pulmonary fibrosis) ضخیم و سخت شدن بافت ریه ، و از بین رفتن عملکرد طبیعی ریه‌ها است . و هر چه قدر که فیبروز ریه وخیم‌تر شود، بیمار بیشتر دچار تنگی نفس خواهد شد.
فیبروز ریه به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. اما در بیشتر موارد، علت دقیق علت آن قابل تشخیص نیست. اگر علت بیماری شناخته نشود، به آن فیبروز ریوی ایدیوپاتیک گفته می‌شود.
فیبروز شدید قابل اصلاح نیست ولی داروها و درمانها به کم کردن علائم بیماری و بالابردن کیفیت زندگی کمک زیادی خواهند کرد. در برخی از موارد پیوند ریه ممکن است راه گشا باشد.
علت ابتلا به فیبروز ریه
فیبروز ریه باعث جراحت و ضخیم شدن بافت موجود در اطراف و بین کیسه‌های هوایی ریه خواهد شد. این شرایط عبور اکسیژن در جریان خون را سخت و دشوار می‌کند.
این آسیب به دلیل عوامل مختلفی ایجاد می‌شود، این عوامل شامل:
- به مدت طولانی در معرض مواد سمی خاصی قرار گرفتن
- برخی بیماری‌ها
- پرتو درمانی
- برخی از داروها
- عوامل شغلی و محیطی
قرار گرفتن طولانی مدت در معرض گروهی از مواد سمی و مواد آلاینده می‌تواند به ریه‌ها آسیب وارد کند، این عوامل شامل:
- ذرات سلیس
- فیبرهای آزبستی
- ذرات فلزات سنگین
- ذرات ذغال سنگ
- ذرات و گرد و غبار ناشی از دانه‌های گیاهی
- فضولات حیوانی و پرندگان
- برخی بیماری‌ها
علائم بیماری فیبروز ریوی
علائم و نشانه های بیماری فیبروز ریوی ممکن است شامل موارد زیر باشند :
– تنگی نفس
– سرفه خشک
– خستگی
– کاهش وزن بدون دلیل
– درد عضلات و مفاصل
– گرد شدن و چماقی شدن نوک انگشتان دست و پا
روند فیبروز ریوی و شدت علائم می تواند به طور قابل توجهی از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. در برخی از افراد بیماری خیلی زود شدید می شود.
در برخی دیگر علائم متوسطی وجود دارد که در طی ماه‌ها یا سال ها با سرعت کمی بدتر می شود.
در بعضی از افراد ممکن است علائمی مانند تنگی نفس شدید سریعاً تشدید یابد که ممکن است چند روز تا چند هفته ادامه داشته باشد.
افرادی که دارای تشدید حاد هستند ممکن است مجبور به استفاده از دستگاه تنفسی باشند.
پزشکان همچنین ممکن است برای این بیماران آنتی بیوتیک ، داروهای کورتون دار یا سایر داروها را برای درمان تشدید حاد تجویز کنند.
فیبروز ریه چگونه بر تنفس بیمار تأثیر می‌گذارد؟
تمام انواع فیبروز ریوی منجر به زخم‌هایی در ریه‌ها می‌شود که کارایی تنفس را کاهش می‌دهد. جای زخم ریه‌ها را سفت‌تر و انعطاف‌ناپذیرتر می‌کند، بنابراین آنها کمتر قادر به حرکت هستند و از هوایی که تنفس می‌شود کمتر اکسیژن دریافت می‌کنند.
فیبروز ریوی چگونه تنفس را تغییر می‌دهد؟
اگر فیبروز ریوی دارید، بافت اسکار بر کیسه‌های هوایی در ریه‌های شما تأثیر می‌گذارد. بافت اسکار موجود در شکاف‌های بین و اطراف کیسه‌های هوایی میزان اکسیژن وارد شده به خون را محدود می‌کند. با افزایش بافت اسکار، ریه‌ها کمتر منبسط می‌شوند، تنفس عمیق سخت‌تر می‌شود و سطح اکسیژن در خون شروع به کاهش می‌کند. نفس کشیدن ممکن است کار سخت‌تری به نظر برسد و با فعالیت‌های روزمره مانند پیاده‌روی احساس تنگی نفس دست می‌دهد.
درمان فیبروز ریوی(IPF) چیست؟
اهداف اصلی در بیماری فیبروز ریوی ایدیوپاتیک، کاهش سرعت پیشرفت بیماری، کاهش علایم بیمار و بهبود کیفیت زندگی در مبتلایان می باشد. اگرچه هیچ درمانی قطعی برای IPF وجود ندارد. روش های درمانی فعلی صرفا نقش حمایتی داشته و عمدتا به صورت ترکیبی برای بیماران تجویز می شوند. این درمان ها عبارتند از: دارویی، توانبخشی ریوی، پیوند ریه و اکسیژن درمانی
دارویی
اگرچه برخی از تحقیقات اخیر نشان می دهد بعضی از درمان های دارویی ممکن است مفید باشد، اما این درمانها در همه افراد بطور یکسان اثربخش نیستند. همچنین بسیاری از این داروها نیاز به مطالعه بیشتر دارند.
توانبخشی ریوی
توانبخشی ریوی شامل طیف وسیعی از اقدامات آموزشی، درمانی و توانبخشی برای بیماران مبتلا به بیماری ریه است. این تمرینات باعث تقویت دست و پاها می شوند. وقتی بیمار قویتر می شود و فرم بهتری پیدا می کند، احساس بهتری خواهد داشت و می تواند کارهای بیشتری انجام دهد. این برنامه ها همچنین به بیمار می آموزند که چگونه با تمام استرس های ناشی از بیماری ریوی کنار بیاید. آنها به بیماران می آموزند که چگونه کارهای روزمره خود را مدیریت کرده و از اکسیژن خود استفاده کنند. این تمرین ها شامل ورزشها ،تمرینات تنفسی، درمان مکمل اکسیژن است که جهت بهبـود الگوهای تنفسی استفاده می شود.
پیوند ریه
پیوند ریه می تواند انتخاب درستی برای برخی از بیماران با صلاحدید پزشک باشد. اما، برای همه مناسب نیست.
اکسیژن درمانی
اکسیژن درمانی معمولا برای بیماران مبتلا به فیبروز ریوی تجویز می شود. این درمان برای درمان سطح پایین اکسیژن خون که ناشی از زخم در ریه ها است، استفاده می شود. فیبروز از انتقال اکسیژن و دی اکسید کربن به داخل بدن جلوگیری می کند. جریان ثابت اکسیژن خالص، باعث افزایش غلظت اکسیژن در ریه ها و افزایش سطح اکسیژن در جریان خون می شود.
زندگی با فیبروز ریوی ایدیوپاتیک
فیبروز ریوی ایدیوپاتیک یک بیماری جدی است و تأثیر زیادی در زندگی شما و عزیزانتان خواهد داشت. برای سالم ماندن تا حد ممکن، برنامه درمانی خود را دنبال کنید و به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید درمان شما موثر است
1-خوردن غذاهای سالم: یک رژیم غذایی کاملا مناسب از میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات کم چرب یا فاقد چربی و پروتئین بدون چربی برای بدن شما مفید است. خوردن وعده های غذایی کم حجم، به ریه های شما فضای بیشتری برای تنفس می دهد
2-ورزش: در هر روز پیاده روی یا دوچرخه سواری داشته باشید. این کار می تواند ریه های شما را تقویت کرده و استرس را کاهش دهد. اگر هنگام فعالیت، نفس کشیدن دشوار است، از پزشک خود در مورد استفاده از اکسیژن در طول تمرین بپرسید.
3-ترک کردن سیگار: سیگار و سایر محصولات تنباکو به ریه های شما آسیب می رساند و مشکلات تنفسی را بدتر می کند. پزشک شما می تواند برنامه هایی را برای کمک به ترک شما پیشنهاد دهد.
4-تزریق واکسن آنفولانزا: واکسن ها می توانند شما را در برابر عفونت هایی مانند آنفولانزا یا ذات الریه که می تواند به ریه های شما آسیب برساند، محافظت کنند. شما هر سال به تزریق آنفولانزا نیاز دارید. سعی کنید از افرادی که سرما خورده اند، دوری کنید.
5-راه های رسیدن به آرامش: چیزهای کم اهمیت که از آنها لذت می برید راه های عالی برای مبارزه با استرس هستند. مطالعه ، نقاشی یا مدیتیشن را امتحان کنید.
